Atmosferde bulunan sera gazlarının artmasıyla beraber dünyanın yüzey sıcaklığının yükselmesine, küresel ısınma denir. Doğal süreçlerin yanı sıra insan faaliyetleriyle birlikte ortaya çıkan karbondioksit, sera gazları ve metan gazlarının birikmesiyle tetiklenen küresel ısınmanın çok sayıda etkisi bulunur. Bu etkiler uzun vadede ekonomik, çevresel ve sosyal anlamda kendini gösterir. Ayrıca iklim değişikliğinin de en önemli sebebi kabul edilir.

 

Küresel ısınmanın pek çok nedeni vardır. Asıl sebebi, atmosferde bulunan sera gazlarının artmasıdır. Güneşten gelen enerjiyi dünya yüzeyine geri yansıtan sera gazlarının yanı sıra ormansızlaşma, fosil yakıt tüketimi, inşaat ve sanayi faaliyetleri de küresel ısınmaya zemin oluşturur. Bu durumların sonucunda yine uzun vadede aşırı hava olayları, deniz seviyelerinin yükselmesi, hastalıkların artışı ve alt yapı zararları meydana gelir.

 

Küresel Isınma Nedir?

 

Küresel ısınma, atmosferde biriken azot oksit, metan, karbondioksit ve su buharı gibi sera gazlarının artması sonucun dünyanın sıcaklığının kademeli olarak yükselmesidir. İnsan faaliyetleri sonucunda bu süreç ne yazık ki hızlanmış ve son 100 yıl içerisinde ciddi etkilere neden olmuştur. Dünya ekosistemleriyle beraber insan hayatı üzerinde olumsuz sonuçları beraberinde getiren küresel ısınmanın asıl nedeni, sıraladığımız gazların birikmesidir.

 

Sera gazları güneşten gelen enerjiyi ilk olarak emer ve sonra geri yansıtır. Bu durum dünyanın yüzey ısısını artırır. Ayrıca yaşanan bu olaya sera etkisi adı verilir. Normal şartlarda sera etkisi dünyanın sıcak tutulmasında önemli bir yere sahiptir. Fakat insan faaliyetleri sebebiyle ortaya çıkan gaz salınımlarının artması, doğal dengenin bozulmasına neden olmuştur. En etkili sera gazı karbondioksit olmakla beraber azot oksitler, metan gibi gazlar da küresel ısınmayı artıran diğer gazlardır.

 

Küresel Isınmanın Oluşumu

 

Küresel ısınmanın oluşumu bazı durumların gerçekleşmesiyle yakından ilişkilidir. İlk olarak sürecin nasıl oluştuğuna dair bilgiler aşağıdaki gibi sıralanmaktadır;

 

• Ormanların yok edilmesi ya da fosil yakıtların yanması durumunda atmosfere ciddi oranda sera gazı salınır.
• Sera gazları atmosferde birikir ve dünyadan yansıyan ısıyı hapseder. Bu da yüzeyde ısınma oranını artırır.
• Sürekli ısınan yüzey, denizlerdeki su seviyelerinin yükselmesine neden olur. Ayrıca okyanusların genişlemesi ve buzulların erimesi de bu durum sonucunda yaşanır.
• Isınmaya devam eden yüzey nedeniyle sıcak hava dalgaları oluşur. Kasırgalar yaşanır ve kuraklık gözlemlenir.
• Ekosistemde bozulmalar başlar. Türler yok olur ve biyolojik çeşitlilik azalır.
• Tüm bu durumlar sonucunda tarımsal verimlilikte ciddi düşüş yaşanır. İnsanlar açısından bakıldığında ise hastalıklar yayılır, solunum sorunları yaşanır ve su kıtlığı ortaya çıkar.

 

Küresel ısınmanın en önemli nedeni sera etkisidir. Dünyadaki yaşamın devam edebilmesi için sera etkisi gereklidir. Ancak insan faaliyetleri sonucu atmosferde bulunan sera gazlarının doğal seviyesi artar. Karbondioksit salınımı daha çok sanayi faaliyetleri ve fosil yakıtların yanması sonucu açığa çıkarken metan gazı tarım ve hayvancılık faaliyetlerinden dolayı atmosferde birikir. Azot oksit endüstriyel uygulamalar ve gübre kullanımı sonucu, florlu gazlar ise yine endüstriyel süreçlerden kaynaklı açığa çıkar ve sera etkisini artırır.

 

Küresel ısınmanın insan kaynaklı nedenleri çok daha fazladır. İlk olarak fosil yakıtların kullanımı buna örnek gösterilebilir. Doğal gaz, petrol ve kömür gibi yakıtlar sanayi, ulaşım ve enerji üretiminde sıkça tercih edilir. Söz konusu yakıtların yanması haliyle atmosfere yoğun oranda karbondioksit salınmasına sebep olur. Diğer neden, ormansızlaşmadır. Ağaçların kesilmesi, yanma, tarım alanı açmak ve yakıt sağlamak için ormanların tahrip edilmesi, küresel ısınmanın oluşumunu destekler.

 

Tarım ve hayvancılık uygulamaları, azot oksit ve metan sera gazlarının salınmasına neden olur. Azot oksit, gübrelerin kullanılması sonucu açığa çıkar. Karbondiokside göre çok daha güçlü bir sera gazı olan azot oksit, atmosfere ulaştığında küresel ısınmayı doğrudan tetiklemeye devam eder. Aynı durum metan üretimi için de geçerlidir. Metan gazı, büyükbaş hayvanların sindirim işlemi sırasında açığa çıkmaktadır.

 

Sanayi ve üretim süreçleriyle atık yönetimi de küresel ısınmanın oluşumuna sebebiyet verir. Örnek olarak çimento üretimi yapan bir fabrikada çok sayıda kimyasal kullanılır. Üretim sırasında ciddi oranda karbondioksit açığa çıkmaktadır. Ayrıca florlu gazlar sera etkisine büyük katkı sağlamaktadır. Atık su yönetimi ve katı atıkların çürümesi sonucunda da metan gazı açığa çıkmaktadır.

 

Küresel ısınmanın oluşumu bazı doğal nedenlere bağlı ortaya çıkabilir. Bunlar;

 

• Güneşin yaydığı enerji miktarının değişmesi
• Güneş patlamaları
• Güneş lekeleri
• Volkanik faaliyetler
• Doğal karbon döngüsü olarak sıralanır.

 

Küresel Isınmanın Etkileri ve Sonuçları Nelerdir?

 

Küresel ısınmanın etkileri tüm dünya genelini kapsar. Sağlık, sosyal, ekonomik ve çevresel alanlarda etkisini gördüğümüz küresel ısınma, iklim dengelerini değiştirmektedir. Aşırı hava muhalefeti başta olmak üzere ekosistem bozulmaları da bu durumun sonucunda ortaya çıkar. Çevresel etkilere baktığımızda;

 

• Buzulların erimesi
• Okyanusların ısınması
• Deniz seviyesinin yükselmesi
• Yerleşim alanlarının tehdit altına girmesi
• Aşırı hava olaylarının yaşanması
• Sıcak hava dalgaları
• Kasırga ve fırtına oluşumları
• Kuraklık
• Sel
• Habitat kayıpları

 

Küresel ısınmanın ekonomik etkileri;

 

• Gıda üretiminin azalması
• Fiyatların yükselmesi
• Su kıtlığı
• Kuraklık
• Tarımsal verimliliğin düşmesi şeklindedir.

 

Küresel ısınma elbette turizm sektörünü de olumsuz etkiler. Artan sıcaklıklar kar kalitesini olumsuz etkileyeceğinden kış turizmine dayalı ekonomilerde olumsuz sonuçları beraberinde getirir. Ayrıca deniz seviyelerinin yükselmesi nedeniyle kıyı turizminde cidd sorunlar yaşanabilir.

 

Küresel Isınma ile Nasıl Mücadele Edilir?

 

Küresel ısınma ile mücadele sadece hükümetlerin değil bireylerin de beraber çalışmasını gerektiren bir süreç olarak ele alınmalıdır. Bu konuda yapılması gerekenler aşağıdaki gibi sıralanabilir;

 

• Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması
• Doğal kaynakların korunması
• Tasarruf tedbirlerinin alınması
• Geri dönüşüme önem verilmesi
• Ağaçlandırma faaliyetlerinin artırılması
• Su kaynaklarının korunması
• Ormanların korunması
• Sürdürülebilir kalkınma hedeflerinin doğrudan uygulanması
• Fosil yakıt tüketiminin denetime tabi tutulması
• Karbon vergisinin devreye alınması

 

Küresel Isınmayı Önleyen En Etkili Stratejiler

 

Küresel ısınmayı önlemek adına uygulanması gereken en etkili stratejiler arasında yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş sıralanabilir. Hidroelektrik, rüzgar ve güneş enerjisi kaynaklarının kullanımı artırılmalıdır. Bu kaynaklar fosil yakıtların yerini alacak şekilde yeni yatırımlar teşvik edilmelidir. Ayrıca Jeotermal enerjiye önem verilmelidir.

 

Enerji verimliliği artırılmalıdır. Enerji verimi yüksek olan araç ve makinalar kullanılmalı ayrıca sürdürülebilir ulaşım seçeneklerine geçiş yapılmalıdır. Yine bu noktada binalarda ısı yalıtımı yapılmalıdır. Akıllı enerji sistemleri ve verimli aydınlatma sistemlerine geçiş yapılarak binaların enerji verimliliği de artırılmalıdır.

 

Küresel ısınmayı önleyen etkili stratejiler arasında elbette karbon vergisi uygulamasına geçiş söz konusu olmalıdır. Sera gazı emisyonlarına yönelik olarak vergilerin devreye alınması, birey ve işletmeleri daha sağlıklı seçimler yapmaya teşvik edecektir. Benzer olarak şirketler ya da ülkeler arasındaki karbon kredileri ticaretine yönelik yeni uygulamalar, emisyonları kontrol altında tutacaktır.

 

Sıralanan bu durumların yanında ormanların korunması, yeniden ağaçlandırmaya gidilmesi, sürdürülebilir tarım uygulamalarına geçilmesi, atık yönetimi, daha az yakıt tüketen araçların kullanılması da önemli stratejiler arasındadır. En önemlisi de toplum eğitimi sağlanarak iklim değişikliği hakkında bilinç oluşturmaktır. Okullarda da genç nesillere bu konular hakkında eğitim verilmelidir.

 

Küresel Isınma Şu Anda Tehdit Oluşturuyor mu?

 

Küresel ısınma şu anda da ciddi tehdit oluşturuyor. Sıklaşan aşırı hava olayları tüm dünyada etkisini gösterirken, ürün verimliliğin azaldığı anlaşılmaktadır. Aynı şekilde buzulların erimeye devam etmesi nedeniyle deniz seviyeleri yükselmeye devam etmektedir. Kutup bölgelerindeki buzulların erimesi, buradaki canlıların kaybına neden olurken su kaynaklarının azaldığı unutulmamalıdır. Ayrıca sağlık üzerinde de ciddi tehdit oluşturan küresel ısınma nedeniyle pek çok hastalık kısa sürede yayılmaktadır. Sıcak havanın etkisiyle solunum ve kalp hastalıklarında artış gözlemlenirken ilerleyen zamanlarda sosyal çatışmalar ve göçlerin de yaşanabileceği düşünülmektedir.

 

Türkiye’de Küresel Isınmanın Sonuçları Nelerdir?

 

Ülkemizde de küresel ısınmanın sonuçları gözlemlenmektedir. Sıcaklık artışının her dönem artmaya başlaması aslında yaz aylarında kuraklığı beraberinde getirmiştir. Ayrıca son 10 yıllık süreçte aşırı hava olayları gözlemlenmektedir. Fırtına, sel ve kuraklık gibi olayların sıklıkla yaşandığı Türkiye’de tarımsal verimlilikte düşüş yaşanmaktadır.