Dünya’ın iklim sistemindeki değişikliklerin tamamı, küresel iklim değişikliğini ifade etmektedir. Bu değişimler uzun vadeli olmakla beraber küresel çaptaki ısınmaları beraberinde getirir ve etkilerini de yine uzun vadede göstermektedir. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesine göre ise tanım şu şekildedir; Karşılaştırılabilir zaman dilimlerinde gözlemlenen doğal iklim değişimiyle beraber dolaylı ya da doğrudan atmosferin bileşimini olumsuz etkileyen ve insan faaliyetlerinden doğan iklim değişikliğidir.

 

Küresel iklim değişikliği 5 ana faktörün etkileşiminden meydana gelir. Litosfer, hidrosfer, kriyosfer, biyosfer ve atmosfer arasındaki dengenin bozulması halinde iklim değişiklikleri yaşanır. Öte yandan iklim değişikliği ile küresel ısınma arasında doğrudan bir ilişki söz konusudur. İklim değişikliği, küresel ısınmanın iklimler üzerindeki etkisini ifade eder. Aşırı hava olayları, sürekli değişen yağış şekilleri, buzulların erimesi ve deniz seviyelerinin yükselmesi, iklim değişikliğine gösterilecek en yakın tarihli örneklerdir.

 

İklim değişikliğinin ana sebebi, insan faaliyetleri sonucunda atmosfere salınan sera gazları olarak bilinir. Sera gazlarının artmasına neden olan fosil yakıt kullanımları, endüstri ve tarım uygulamaları ve ormansızlaşma gibi durumlar, iklim değişikliğine neden olarak dünya çapında olumsuz etkileri beraberinde getirir. Ayrıca küresel iklim değişikliğinin uzun vadedeki en büyük tehlikeleri; sağlık sorunları, aşırı hava olaylarının artması, su ve gıda kıtlığı, sağlık sorunları ve ekonomik problemler olarak sıralanır.

Küresel İklim Değişikliği Nedenleri Nelerdir?

Küresel iklim değişikliği birtakım temel nedenlerden kaynaklanır. Bunlar;

• Çevrenin Tahrip Edilmesi: Su kaynaklarının kirletilmesi, ormanların yok edilmesi, doğal kaynakların aşırı tüketilmesi gibi nedenleri kapsar.
• Partikül Artışı: Atmosferdeki partiküllerin artması da iklim değişikliğine neden olur. Tarımsal faaliyetler, volkanik patlamalar ve hava kirliliği, partikül artmasının sebepleri arasındadır.
• Ozon Tabakasında İncelme: Güneş’in zararlı UV ışınları, ozon tabakasındaki incelmeyle beraber Dünya’ya daha fazla ulaşır. Küresel iklim değişikliği de buna bağlı olarak tetiklenir.
• Sera Gazı Emisyonları: Birtakım tarımsal uygulamalar, doğalgaz, petrol ve kömürün aşırı kullanımı, atmosfere salınan sera gazlarının oranını artırmaktadır. Bu durum sera etkisi yaratarak küresel ısınmayı beraberinde getirir.

Küresel iklim değişikliği esasen doğal ve yapay nedenler olarak sıralanmaktadır. Doğal nedenlere bakacak olursak;

• Hayvan dışkılarından atmosfere salınan karbondioksit ve metan gazı
• Aşırı hayvan tüketimiyle salınan metan gazı ve karbondioksit
• Su buharları
• Volkanik patlamalar sonrası atmosfere ulaşan gazlar
• Güneşteki patlamalar sonrasında sıcaklığın ciddi oranda artması ve ortaya çıkan radyasyon
• Orman yangınları
• Güneş lekeleriyle beraber oluşan manyetik alanlar ve buna bağlı olark sıcaklığın ciddi oranda artması şeklindedir.

Küresel iklim değişikliği nedenleri arasında yapan sebepler;

• Fosil yakıtların sıklıkla kullanılması (Kömür, petrol, doğalgaz)
• İnsanlardan kaynaklı çıkan orman yangınları
• Ormanların tahrip edilmesi
• Tüketim alışkanlıkları
• Karbon ayak izinin ciddi seviyelere ulaşması
• Yeteri kadar yapılmayan geri dönüşüm ve buna bağlı olarak büyümeye devam eden katı atık alanları
• Madencilik faaliyetleri ve sonrasında ortaya çıkan gazlar olarak sıralanır.

Tarım, küresel iklim değişikliğinin nedenleri arasında önemli bir yere sahiptir. Çünkü sera gazı emisyonları genelde tarım faaliyetleri sonucunda açığa çıkar. Örneğin toprağın sürekli ilaçlanması ya da besi alanı kurmak için ağaçların kesilmesi, doğaya ciddi zarar verir. Buna ek olarak büyük işletmelerin lojistik faaliyetlerini sürdürebilmesi için tercih ettiği uygulamalar da sera gazı emisyonlarını artırır.

 

Sera gazlarının artması da iklim değişikliğinin en önemli sebepleri arasındadır. Bu faktörleri açıklamalarıyla beraber sıralayacak olursak, aşağıdaki sonuçlarla ortaya çıkacaktır.

 

Enerji Tüketimi: Günümüzde artan enerji ihtiyacı ayrıca fosil yakıtlara olan bağımlılığı artırmıştır. Haliyle sera gazı emisyonları da yükselmeye başlamıştır. Gelişmekte olan ülkeleri daha çok etkileyen bu durum küresel iklim değişikliğine davetiye çıkarmıştır.

 

Endüstriyel Uygulamalar: Sera gazlarının salınımına neden olan sanayi süreçleri, kimyasal reaksiyonları beraberinde getirmektedir.

 

Tarımsal Uygulamalar: Nitröz asit ve metan gibi sera gazlarının salınımı doğrudan tarımsal uygulamalarla ilişkilidir. Ayrıca hayvancılık da metan üretiminde önemli bir yere sahiptir. Ek olarak tarımda kullanılan gübrelerin nitröz oksit salınımı gerçekleştirdiği bilinir.

 

Ormanların Yok Edilmesi: Ormansızlaşma, atmosferin karbondioksit emme kapasitesini azaltmaktadır. Bu durum fotosentez yoluyla karbondioksiti absorbe eden ağaçların için olumsuz etki yaratır. Özetle olarak ormansızlaşma süreci atmosferdeki sera gazı seviyelerini artırmaktadır.

 

Fosil Yakıtlar: Sanayileşmenin artması, fosil yakıtların kullanımını yaygınlaştırdığı için sera gazları salınımına neden olmaktadır. Ayrıca fosil yakıt kullanımı, tüm dünya genelinde en büyük sera gazı kaynağı olarak kabul edilmektedir.

Küresel Isınma Neden Olur, Sebepleri Nelerdir?

Küresel ısınma, atmosferde bulunan sera gazlarının birikmesiyle beraber dünyadaki ortalama sıcaklığın artmasıdır. İnsan faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan sera gazı emisyonlarına bağlı olarak yaşanan küresel ısınmada tarım faaliyetleri, insan faaliyetleri, sanayi üretimi ve fosil yakıtların sürekli kullanımı gibi faktörler etkilidir. Kürsel ısınma neden olur sorusuna verilecek yanıtlar;

• Ulaşım
• Sanayileşme süreci
• Hayvancılık
• Ağaçların kesilmesi
• Endüstriyel çiftlik faaliyetleri
• Sürekli tüketim olarak sıralanmaktadır.

Tüketim: Günümüz piyasa koşullarında her gün farklı bir ürün dikkat çekmektedir. Bireylerin bu ürünleri satın alması için uygulanan teşvikler aslında eski ürünlerin atık hale gelmesine neden olmaktadır. Bu da toplam sera gazı emisyon oranının artmasını beraberinde getirmektedir.

 

Endüstriyel Çiftlik Faaliyetleri: Endüstriyel tarım, organik tarım yerine tercih ediliyor. Ayrıca daha kolay ve kârlı bir yatırım olarak tanımlanıyor. Fakat endüstriyel çiftlik faaliyetleri insanlara olduğu kadar doğaya da zararlı uygulamalardır. Bununla beraber insan sağlığını etkileyen ilaçlı besinler de sera gazı emisyonunu artırmaktadır.

 

Hayvancılık: Hayvanların beslenmesi için yeşil alanlar yok edilirken hayvanların neden olduğu atıklar da küresel ısınma sebepleri arasında gösterilebilir.

 

Ağaçların Kesilmesi: Yeşil alanların yok edilmesi atmosfere ciddi zarar verir. Çünkü ağaçların ekolojideki görevi, havayı temizlemektir. Yeşil alanların tahrip veya yok edilmesi haliyle hava kirliliğini artırırken küresel ısınmaya davetiye çıkarmaktadır.

 

Sanayileşme Süreci: Yapılan araştırmalarda tarıma dayalı ekonomiyi benimseye ülkelerin endüstrileşme sürecinde olduğu kanıtlanmıştır. Özellikle plansız ve hızlı bir sanayileşme, karbon emisyonunu ciddi oranda artırır. Bu konuda verilebilecek en kapsamlı örnek, Çin’in 2000 ile 2016 yılları arasında %190 oranında karbon salınımı gerçekleştirmesidir.

 

Ulaşım: Turizm faaliyetlerinin gelişimiyle seyahat olanakları artmaktadır. Haliyle fosil yakıtların tüketimi de ciddi oranda yükselmektedir. Su, hava veya kara yolu fark etmeksizin bu ulaşım seçeneklerinin sıkça tercih edilmesi, sera gazı salınımının artmasına sebep olmaktadır. Bu durum sonucunda ise küresel ölçekli sıcaklık artışı yaşanmaktadır.

Küresel İklim Değişikliğini Önlemek için Neler Yapılır?

Küresel iklim değişikliğini önlemek için toplumsal ve bireysel önlemler alınabilir. Bireysel önlemler olarak fosil yakıt kullanımının azaltılması, karbon ayak izinin azaltılması ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının artırılması gerekir. Toplumsal ve ülke düzeyindeki önlemler ise;

• Sürdürülebilir kalkınma hedeflerine yönelik çalışmaların artırılması
• İklim adaletinin sağlanması
• Su kaynaklarının korunması
• Orman ve tarım arazilerinin korunması
• Yenilenebilir enerji yatırımlarının artırılması
• Yerli üretim ve tüketim uygulamalarını devreye almak
• Fosil yakıt tüketimlerinin denetlenmesi şeklindedir.

Özellikle de bireysel olarak alınabilecek tedbirlerle küresel iklim değişikliğine karşı olumlu etki bırakılabilir. Doğal alanları korumak, enerji tasarrufu yapmak, toplu taşıma araçlarını tercih etmek ve geri dönüşüm sürecini desteklemek en iyi çözüm seçenekleridir.

• Yenilenebilir Enerji: Güneş, rüzgâr veya hidroelektrik gibi yenilenebilir kaynakları kullanmak bu süreçte çok önemlidir. Söz konusu kaynaklar sera gazı emisyonunu düşürürken fosil yakıt kullanımını da azaltacaktır.
• Ulaşım: Ulaşımda bisiklet ve yürüyüş gibi aktivitelerin tercih edilmesi, zararlı gazların salınımını azaltır.
• Geri Dönüşüm: Bireysel ya da toplumsal olarak doğal kaynakların korunması adına geri dönüşüm her zaman desteklenmelidir.
• Ağaçlandırma Faaliyetleri: Ağaç dikme aktivitelerinin artırılması, doğanın korunması için çok önemli bir yere sahiptir.
• Tasarruf Tedbirleri: Yine bireysel olarak evde ısı yalıtımına geçilmesi, kullanmadığımız aletlerin fişinin çekilmesi ve tasarruflu ev aletleri kullanmak, küresel iklim değişikliğine olumlu katkıda bulunacaktır.

Küresel iklim değişikliğinde karbon ayak izinin doğrudan ilişkili olduğu unutulmamalıdır. Tanımsal ifadeyle karbon ayak izi; bireylerin doğada bıraktığı olumsuz etkileri takip etmek için oluşturulan bir uygulamadır. Hem doğrudan hem de dolaylı olarak atmosfere yayılan sera gazlarının karbondioksit cinsinden hesaplanmasına dayanan karbon ayak izinin azaltılması için;

• Uçak ve diğer yolculukların azaltılması
• Beslenme alışkanlıklarının düzenlenmesi
• Yaşam alanlarında enerji kaynaklarının tasarrufa dayalı kullanılması
• Çevrenin temiz tutulması
• Elektronik araç kullanımının bilinçli yapılması
• Ormanların korunması
• Arazilerin korunması adına alkol, işlem görmüş yağlar ve benzeri tüketimlerin sona erdirilmesi
• Yürüyüş ve bisiklet aktivitelerine önem gösterilmesi gerekir.

İklim Değişikliğinin Sonuçları Nelerdir?

İklim değişikliğinin uzun ve kısa vadede bazı sonuçları söz konusudur. Kısa vadede genelde hava olaylarının değişmesi söz konusudur. Örneğin beklenmedik bir zaman aralığında çok şiddetli yağmur veya fırtınanın yaşanması, iklim değişikliğinin erken vadedeki sonuçları arasındadır. Ayrıca orman yangınları, sel, kuraklık, şiddetli kasırgalar ve sıcak hava dalgaları da erken dönemde fark edilebilir.

 

İklim değişikliğinin uzun vadeli sonuçlarına bakacak olursak;

• Olağandışı yağış olayları
• Kıta parçalarının yapısında değişiklik
• Dağlık bölgelerin yapılarında gözlemlenebilir değişimler
• Ekosistemde bozulmalar
• Sıcaklığın artmasıyla birlikte ortaya çıkan hastalıklar
• Deniz su seviyesinin yükselmesi
• Solunum yolu enfeksiyonları ve hastalıkları
• Hava kirliliğine bağlı olarak ortaya çıkan hastalıklar
• İçme suyu kalitesinde azalma
• Su ve gıda tedarikinde güçlük şeklinde sıralayabiliriz.

Küresel Isınmanın Olumsuz Etkileri Nelerdir?

Küresel ısınmanın birçok olumsuz etkisi bulunmaktadır. En önemli çevre sorunu olarak kabul edilen küresel ısınma günlük aktiviteler başta olmak üzere sağlık, ekonomi ve doğal sistemler üzerinde hissedilmeye devam edilir. Dünya’nın ortalama sıcaklığının artmasına neden olan küresel ısınma bu nedenle çölleşme, kuralık ve sıcak hava dalgalarını beraberinde getirir. Bununla beraber kutup buzullarının erimesiyle deniz seviyesi artar. Alt yapının hasar görmesi, tuzlu suyun tatlı su kaynaklarına sızmasına sebep olmaktadır.

 

Şiddetli hava olaylarına davetiye çıkaran küresel ısınma sonucunda ekosistem bozulmaktadır. Birçok türün neslinin tükenmesine sebep olan bu durumun asıl nedeni sıcaklık değişimi ve kuraklıktır. Tarım ürünlerinin yetişme sürecini olumsuz etkilerken gıda üretimi de sürekli tehdit altında olacaktır. Sıcaklığın ciddi oranda artması su kıtlığı başta olmak üzere hava kirliliği ve böceklerin taşıdığı hastalıkların yayılmasını beraberinde getirir. Haliyle insan sağlığını da tehlikeye sokabilir.

 

Özet olarak sıcaklıkların yükselmesi ve aşırı hava koşullarının ortaya çıkması daha ciddi sorunları beraberinde getirecektir. Özellikle de atmosferdeki karbondioksit seviyesinin yükselmesi, suyun asidik olarak dünyaya geri dönmesine sebep olur. Bu durum deniz ekosistemine zararlıdır. Tarım sektöründeki kayıplar, ekonomik zorluklar ve yeni göç modelleri de yine küresel ısınmanın olumsuz etkileri arasında yerini almaktadır.

Küresel Isınmanın Neden Olabileceği 5 Durum

Küresel ısınmanın neden olabileceği 5 durum ve açıklamaları aşağıdaki gibidir;

• İnsan Sağlığı: Sıcaklıkların artması başta sıcak çarpması olmak üzere tansiyon ve kalp hastalıklarına neden olabilir. Daha çok bağışıklığı düşük insanlar bu gibi durumlardan olumsuz etkilenecektir.
• Tarımsal Verimlilik Kaybı: Küresel ısınma, tarımda verimliliği düşürür. Çünkü sıcaklıkların artması su kaynaklarının azalmasına neden olur. Ayrıca gıda üretimi de daha güçlü koşullar altında gerçekleşir.
• Ekosistemde Bozulma: Olağandışı sıcaklık artışı neredeyse tüm canlıların yaşam alanlarını tehdit edecektir. Bu kapsamda türlerin yok olması veya başka bir yere göç etmesi, ekosistemin dengesini bozacaktır.
• Olağandışı Hava Olayları: Hava olaylarının sıklığı ve şiddeti, küresel ısınmayla beraber artacaktır. Sel, kuraklık, kasırga ve fırtına gibi olaylar insanların, alt yapının ve tarım sektörünün olumsuz etkilenmesine neden olacaktır.
• Deniz Seviyesinde Yükselme: Küresel ısınma sonucunda buzullar erir ve denizler ısınmaya başlar. Sonuç itibariyle deniz seviyesinde yükselme yaşanır. Bu durum kıyı şeritlerinde sel riskini artırırken yaşam alanlarını ciddi oranda tehdit edecektir.