Sürdürülebilirlik raporu, bir firmanın yönetişim, sosyal ve çevresel açıdan performansını net olarak paylaştığı evrak ya da belgeler olarak bilinir. Söz konusu rapor işletmelerin sorumluluklarını yerine getirdiğini gösterir. Ayrıca müşterilere ve kendi paydaşlarına hesap verebilirliğini artırır.

 

Amaç ve kapsam belirleme süreciyle başlayan bu raporun hazırlanma aşamasında uluslararası standartlar takip edilmelidir. Daha sonra veri toplama, paydaş katılımı, performans göstergeleri, içerik ve tasarım, doğrulama ve onay, yayınlama ve dağıtım gibi aşamalardan geçilir. Bu rapor profesyonel firmalar tarafından hazırlanmalıdır.

 

Raporun hazırlanma aşamasında bazı standartlar takip edilmelidir. GRI standartları günümüzdeki en yaygın uygulamalar arasındadır. Sektöre özel sürdürülebilir metrikleri içeren SASB ile iklimle ilgili risk raporlaması süreci TCFD çerçeveleri kapsamında incelenebilir. Ayrıca karbon ayak izi ve iklim verileri için de CDP standartlarına göz atılabilir.

 

Sürdürülebilirlik Raporu Nedir?

 

Bir şirketin ESG yani yönetişim başta olmak üzere sosyal ve çevresel açıdan uygulamalarını tüm detaylarıyla paylaştığı rapora, sürdürülebilirlik raporu denir. Birçok amaca hizmet eden bu rapor;

 

• Şeffaflık Sağlar: Firmanın tüm faaliyetlerini şeffaf olarak açıklaması bakımından önemlidir. Bu sayede kamuoyunun güveni kazanılır.
• Kurumsal Sorumluluk: Bu rapor firmanı toplumsal sorumluluklarını yerine getirdiğini ispatlar.
• Yatırımcı İlişkisi: Kriterlere dayalı olarak yatırım yapan fon ya da yatırımcılar için sürdürülebilirlik Raporu ciddi bir değerlendirme aracı olarak bilinir.
• Takip: Firmanın hedeflerine ne derece yaklaştığını gösterme fırsatı sunan raporun iyileştirme alanlarını tespit etmeye yardımcı olduğu unutulmamalıdır.

 

Sürdürülebilirlik raporu son derece kapsamlıdır. Sosyal performans olarak çalışan hakları, toplumsal ilişkiler, gelişim ve eğitim ile müşteri sağlığı ve güvenliği gibi alt başlıklar incelenir. Yönetişim performansında risk yönetimi, kurumsal yönetim ve şeffaflık kriterleri esastır. Çevresel performansta ise doğal kaynakların kullanımı, çevresel etki yönetimi ve karbon ayak izi ve enerji kullanımı gibi konular kapsamlı bir şekilde ele alınır.

 

Sürdürülebilirlik raporunun birçok avantajı bulunur. Öncelikle bu raporla yatırımcı çekilebilir. Çünkü yönetişim, sosyal ve çevresel performans artışını şeffaf bir şekilde paylaşmaya devam eden firmalar, sürdürülebilirlik odaklı yatırımcıların ilk tercihi haline gelmiştir. Uygulanacak stratejilerle beraber rekabet avantajı da sağlayan bu rapor piyasada farklılaşma sürecini beraberinde getirir. Öte yandan sosyal ve çevresel riskleri önceden tespit ederek yönetebilen firmalar uzun vadeli başarısını da bu raporla garanti altına alır. Çalışanlar ise çevresel ve sosyal sorumluluklara duyarlı olan firmalardan memnuniyet duyduğu için iş gücü bağlılığı da artmaya devam eder. Son olarak şirketlerin marka değeri ve itibarı bu rapor sayesinde yükselir.

 

Sürdürülebilirlik Raporu Neden Önemli?

 

Önemli bir araç olan sürdürülebilirlik raporunun önemini belirleyen bazı unsurlar bulunur. Bunlar;

 

• Uluslararası standartlara uyum
• Finansal performans
• Uzun vadede başarı için planlama
• Kurumsal sosyal sorumluluğu güçlendirme
• Paydaşlarla kaliteli iletişim
• Çalışan verimliliğini ve bağlılığını artırma
• Risk yönetimi
• Rekabet avantajı sağlama
• Yatırımcılara değerli bilgiler sunma
• Hesap verebilirlik ve şeffaflık

 

Sürdürülebilirlik raporları uluslararası kapsamda kabul gören standartlara göre hazırlanır. Bu standartlar CDP, SASB ve GRI olarak örneklendirilir. Ayrıca pek çok ülke ve düzenleme kurumu bu sürdürülebilirlik performansının raporlanmasını artık zorunlu hale getirmiştir. Bu da regülasyonlara uyum anlamına gelir. Öte yandan sürdürülebilirlik raporu finansal performans üzerinde de çok etkilidir. Atık yönetimi, enerji verimliliği ve su tasarrufu gibi uygulamalar sayesinde maliyet ciddi oranda düşecektir. Bu da operasyon verimliliğinin artması anlamına gelir. Çevresel risklerin azalması da uzun vadede karlılık getirir.

 

Uzun vadeli başarı için stratejik bir planlama süreci sürdürülebilirlik raporuyla desteklenir. Firmaların uzun vadede iş modelleri oluşturmasına yardımcı olan bu rapor, sosyal ve çevresel risklerin yönetilmesini sağlar. Ayrıca farklı stratejilerle yeni iş fırsatları da keşfedilebilir. Şirketlerdeki kurumsal sorumluluğu güçlendiren bu rapor ile inovasyona teşvik edilebilir. Yani firmalar daha çevre dostu süreçler ve ürünler geliştirmeye devam eder.

 

Toplum ve müşterilerine güven ilişkisi sağlamak açısından sürdürülebilirlik raporu çok önemlidir. Müşteri sadakatini artıran bu süreç, tedarik zincirindeki sorumlulukları da ele alır. Sonuç itibariyle hem tedarikçilerle hem de iş ortaklarıyla olan ilişkilerin etik bir şekilde yürütülmesi sağlanır. Elbette çalışan motivasyonun sağlayan rapor sayesinde sosyal ve çevresel değerleri benimsemiş olan bireyler sürdürülebilirlik odaklı şirketleri tercih etmektedir.

 

Risk yönetimi konusunda da sürdürülebilirlik raporu önemli bir yere sahiptir. Topluma ve çevreye zarar vermeden iş süreçlerini bu rapora göre optimize eden şirketler olası felaketler, ceza ya da sosyal çatışma gibi risklerin önüne geçmiş olur. Yine marka imajı sağlayan bu belge sayesinde şirketler çalışanları ve müşteri nezdinden iyi bir imaj kazanacaktır.

 

Sürdürülebilirlik Raporu Hazırlanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

 

Sürdürülebilirlik raporu hazırlarken bazı temel unsurlara dikkat edilmesi gerekir. Bunlar;

 

• Şeffaflık ve Doğruluk: Hazırlanacak olan rapordaki tüm veriler doğru olmalıdır. Ayrıca güvenilir bir kaynaktan yararlanılmalıdır. Belirlenen hedeflerin başarı oranı tarafsız olarak değerlendirilmelidir.
• Standartlar: Uluslararası standartlara uyum çok önemlidir. Ayrıca Birleşmiş Milletlerin Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleriyle uyumlu bir raporun hazırlanması, küresel anlamdaki sürdürülebilirlik hedeflerine katkıda bulunduğunuzu gösterecektir.
• Paydaşların Katılımı: Sürdürülebilirlik raporunda firmanın müşterileri, tedarikçileri, çalışanları ve yatırımcıları gibi paydaşların ihtiyaç ve beklentileri dikkate alınmalıdır. Bununla birlikte paydaşların geri bildirimleri kabul edilmelidir.
• Ölçülebilir Hedefler: Şirketler stratejileri doğrultusunda kısa ve uzun vadeli hedeflerini belirlemelidir. Bu hedefler her zaman ölçülebilir olmalıdır. Ayrıca spesifik performans göstergeleri belirlenerek atık miktarı, enerji tüketimi ve karbon emisyonu azaltımı gibi alanlarda gerçekçi veriler oluşturulmalıdır.
• Veri Toplama ve Doğrulama: Veri toplama aşamasında titiz olunmalıdır. Çünkü verilerin doğruluğu şirketler açısından güven sağlamaktadır. Özellikle de çevresel performans verileri kapsamında karbon ayak izi ve enerji kullanımı gibi süreçler analiz edilerek raporda yer almalıdır.
• Tarafsızlık: Sürdürülebilirlik raporu yalnızca firmanın başarılarını içermemelidir. Bunun yanında karşılaşılan zorluklar ve gelişim alanlarına yer vermelidir. Bu bilgiler sayesinde tarafsız ve dengeli bir rapor hazırlanabilir.
• Yasalara Uyum: Sürdürülebilirlik raporu hem yerel hem de uluslararası yasalara uyumlu olmalıdır. Ayrıca düzenleyici kurumların taleplerine de eksiksiz olarak yanıt verebilmelidir.
• İklim Değişikliği: Firmanın iklim değişikliği hakkındaki risklerin nasıl yönettiğine dair bilgiler raporda açıklanmış olmalıdır. Bununla beraber uzun vadeli iklim stratejilerine de yer verilmelidir.
• Raporlama: Bu rapor sadece yazılı formatta değil dijital olarak da herkes tarafından erişime açık olmalıdır. Bununla beraber şirketin sosyal ve çevresel zorlukları nasıl aştığına dair bilgilere yer verilmelidir.

 

Sürdürülebilirlik Raporu Nasıl Hazırlanır?

 

Sürdürülebilirlik raporu hazırlama sürecinde ilk olarak amaç ve kapsam belirlenir. Raporun amacıyla beraber raporda yer alacak konular netleştikten sonra hangi paydaşlara sunulacağı da belirlenmelidir. Yine başlangıçta uluslararası standartlara uyum önemlidir. Hangi standarda göre hazırlanacağına karar verdikten sonra veri toplama aşamasına geçilir.

 

Bu süreçlerin ardından paydaş analizi yapılır. Paydaşlar olarak toplum, yatırımcılar, tedarikçiler, çalışanlar ve müşterilerin beklentileri raporda yerini almalıdır. Ayrıca bu paydaşların sürdürülebilirlik konusundaki beklenti ve görüşleri de geri bildirim olarak toplanmalıdır.

 

Sürdürülebilirlik raporu hazırlanırken kapsam tanımı yapılmalıdır. Yani hangi konuların raporda yer alacağı ve şirketin hangi faaliyet türünü benimsediği ifade edilmelidir. Öncelikli konular belirlenerek rapora eklenmelidir. Çünkü firmanın yönetişim, çevresel ve sosyal açıdan en etkili olduğu konuların belirlenmesi toplumsal açıdan da güven sağlar.

 

Veriler toplanırken çevresel, sosyal ve yönetişim verileri ele alınır. Bunlar maddeler halinde;

 

• Yönetişim Verileri: Etik kurallar başta olmak üzere yönetim kurulu yapısı, yolsuzlukla mücadele ve risk yönetimi gibi konular raporlanmalıdır.
• Sosyal Veriler: İş güvenliği, çalışan hakları ve iş gücü çeşitliliği gibi performans verilerini kapsar.
• Çevresel Veriler: Karbon emisyonları, enerji tüketimi ve atık yönetimi gibi veriler hazırlanarak raporlanmalıdır.

 

Veriler toplandıktan sonra performans göstergeleri belirlenir. Burada kilit performans verileri olan karbon emisyonu azaltımı, enerji tasarrufu, iş kazası oranları ve su tüketimi gibi ölçeklenebilir metrikler ön plandadır. Aynı süreçte kısa ve uzun vadeli hedefler belirlenerek raporda açıkça ifade edilmelidir.

 

Bu süreçler tamamlandıktan sonra yazım ve rapor tasarımına geçilir. Şirket vizyonu, yönetim kurulu mesajı ve öncelikli konular hazırlandıktan sonra veri görselleştirme ve yazım diline karar verilir. Tablolar, grafik ya da benzeri araçlardan yararlanılarak veriler hazırlanır. En son aşamada ise rapor hem fiziksel hem de dijital olarak yayına alınır.

 

Sürdürülebilirlik Raporunda Hangi Veriler Kullanılmalıdır?

 

Sürdürülebilirlik raporunda kullanılması gereken veriler 3 ana unsurdan oluşur. İlk olarak çevresel verilere baktığımızda enerji kullanımı, karbon ayak izi, atık yönetimi ve su kullanımı gibi alanlar ele alınır. Enerji kullanımında şirketin toplamda enerji tüketimi ile birim başına düşen enerji tüketimi yer alır. Ayrıca toplam sera gazı emisyonları, dolaylı emisyonlar ve doğrudan emisyonlar da çevresel veriler içinde yer alır. Su kullanımında su geri kazanım oranı ile su tüketimi, atık yönetiminde ise geri dönüştürülen atık miktarı ile üretilen toplam atık miktarı gibi veriler yer almalıdır.

 

Sosyal verilerde toplam çalışan sayısı, engelli çalışan oranı, kadın çalışan oranı, iş kazası oranları, işle ilgili hastalıklar ve iş güvenliği eğitimleri yer alır. Ayrıca çalışan başına düşen yıllık eğitim saatleri, mesleki gelişim ve kariyer fırsatları, çalışanların hakların adil ve saygılı uygulamalar ile toplumsal gelişime yapılan yatırımlar gibi veriler bulunur. Yönetişim verilerinde ise yönetim kurulu yapısı, etik kurallar ve uyum, şeffaflık ve raporlama ile risk yönetimi gibi konular ele alınır.

 

Sıraladığımız 3 ana unsur dışında karbon ve iklim verilerinin de kullanılması gerekir. Çevresel veriler arasında olsa da başlı başına değerlendirilebilir. Bu kapsamda yıllık karbon emisyonları, karbon azaltma hedefleri, iklim riskleri ve alınan önlemler ile iklim değişikliğiyle mücadeledeki uzun vadeli stratejilere yer verilmelidir.

 

Sürdürülebilirlik Raporu İçeriğinde Neler Bulunmalıdır?

 

Sürdürülebilirlik raporu içeriğinde maddeler halinde aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır;

 

• Giriş ve yönetim mesajı
• Sürdürülebilirlik stratejisi ve hedefler
• Materyalite analizi
• Çevresel performans
• Sosyal performans
• Yönetişim performansı
• Paydaş ilişkileri ve katılım
• Sürdürülebilirlik performans göstergeleri
• Sürdürülebilirlik raporlama standartları
• Geleceğe yönelik planlamalar ve hedefler
• Sonuç ve özet
• Ekler ve referanslar

 

Sürdürülebilirlik Hedefleri ve Performans Göstergeleri Nasıl Belirlenir?

 

Sürdürülebilirlik hedefleri ve performans göstergeleri belirleme aşamasında firmanın yönetişim, sosyal ve çevresel sorumluluklarına uygun bir yaklaşım ele alınmalıdır. Yani uzun vadedeki stratejik hedeflerine ulaşmayı amaç olarak gören, gerçekçi ve ölçülebilir bir yaklaşıma başvurulmalıdır. Söz konusu amaç ve göstergeler, firmanın sürdürülebilirlik performansını izlemek, değerlendirmek ve raporlayabilmek için önemli bir yere sahiptir.

 

Sürdürülebilirlik Raporu Formatı ve Yapısı Nasıl Olmalıdır?

 

Sürdürülebilirlik raporu her zaman anlaşılır ve şeffaf bir yapıda olmalıdır. Ayrıca stratejik, kapsamlı ve net ifadelere yer verilmelidir. Elbette sektörel gereklilikler ve uluslararası standartlara uyumlu olması şarttır. Format ve yapı olarak;

 

• Başlık sayfası
• İçindekiler
• Giriş ve yönetim mesajı
• Hakkımızda (Şirket profili özeti)
• Sürdürülebilirlik stratejisi
• Önemlilik analizi gibi içeriklere yer verilmelidir.

 

Bunların yanı sıra sürdürülebilirlik performans göstergeleri raporda yer almalıdır. Ek olarak paydaş analizi, paydaş katılım süreçleri, yönetişim, çevresel ve sosyal performans, geleceğe yönelik planlar yer almalıdır. Sonuç ve özet kısmında rapor dönemindeki başarılara ve karşılaşılan zorluklara yer verilmeli, ek veriler ve tablolar ile performans raporu detaylandırılmalıdır.

 

Sürdürülebilirlik Raporu Hangi Standartlara Göre Hazırlanır?

 

Sürdürülebilirlik raporu hazırlanma sürecinde aşağıdaki standartlara ele alınır;

 

• GRI: Global Reporting Initiative, en yaygın kullanılan standart olarak bilinir. ESG performanslarının şeffaf olarak raporlanmasını sağlarken tüm göstergelere yer vermektedir.
• SASB: Sustainability Accounting Standards Board, sektöre özgü konuları ele alır ve bu kapsamda finansal ölçütleri daha çok kullanır. Onlarca farklı sektör için göstergeler sunarken odak noktası ESG performanslarının finansal sonuçlara nasıl etki ettiğini saptamaktır.
• TCFD: Task Force on Climate-Related Financial Disclosures, en çok iklim değişikliğiyle ilgili etkileri raporlamak için geliştirilmiştir. Birçok metriği ele alırken iklim risklerinin stratejik planlama üzerindeki etkilerine yönelmiştir.

 

Diğer standartlar ise Integrated Reporting, Carbon Disclosure Project, United Nations Global Compact, European Sustainability Reporting Standards, ISO 26000, CDSB ve SDGS standartları olarak bilinir.

 

Sürdürülebilirlik Raporunun Şirket İmajına Katkısı Nedir?

 

Sürdürülebilirlik raporu her şeyden önce itibar ve güven artışı sağlar. Çünkü şirketin topluma ve çevreye olan etkilerini açıkça raporlamasını sağlayan bu belge topluma karşı sorumlulukların nasıl yerine getirdiğini de ifade eder. Ayrıca rekabet üstünlüğü sağladığı için yatırımcıların ilgisini sürekli çekecektir. Daha iyi paydaş ilişkilerini beraberinde getiren bu rapor sayesinde marka sadakati artacaktır. Şirketin değerleriyle beraber tüketici değerleri örtüşebileceği için çevreye duyarlı olan tüketiciler şirketin çalışmalarını takip ve takdir edecektir. Bu da müşteri memnuniyeti ve sadakatini beraberinde getirir.

 

Sürdürülebilirlik Raporu Hazırlamanın Yasal Zorunlulukları Var mı?

 

Sürdürülebilirlik raporu hazırlamanın yasal zorunlulukları aslında sektöre ve ülkeye göre değişiklik gösterir. Örneğin Avrupa Birliği bu konuda en katı düzenlemelere sahiptir. 2014 yılında kabul edilen NFRD ile büyük firmaların çevresel, sosyal ve yönetişim konusunda yıllık rapor hazırlaması zorunludur. 2021 yılında onaylanan CSRD ile çok daha kapsamlı düzenlemeler devreye alınmıştır. Bu kapsamda 2024 itibariyle halka açık büyük şirketler yeni standartlara uygun olarak sürdürülebilirlik raporu hazırlamaktadır. Ülkemizde ise henüz yasal bir zorunluluk bulunmamaktadır.

 

Sürdürülebilirlik Raporu Kimler Tarafından Hazırlanmalıdır?

 

Sürdürülebilirlik raporu her zaman uzman birim ve ekiplerce hazırlanmalıdır. Ayrıca şirketlerin sürdürülebilirlik performans ve stratejisini de en iyi şekilde yansıtacak uzman ekiplere ihtiyaç vardır. Bu kapsamda Ekol Çevre firması özel departmanları ile kapsamlı bir hizmet sunmaktadır. Ayrıca Ekol Çevre departmanları arasında güvenlik, sağlık ve çevre departmanı, sürdürülebilirlik departmanı, muhasebe departmanı, insan kaynakları, halkla ilişkiler ve iç deneyim departmanları bir araya gelerek en kapsamlı raporlar oluşturulur. Günümüzdeki pek çok firma dış danışmanlık firmalarını araştırırken artık Ekol Çevre Yönetim Hizmetleri üzerinden çalışmalarına devam etmektedir. Sürdürülebilirlik Raporu ile beraber Çevre Danışmanlık konusunda uzun yıllardır hizmet sunarken bünyesinde 15 yılı aşkın sektörel tecrübe sentezlenerek birçok alanda faaliyet göstermektedir.