CBAM Raporlaması: Geçiş Dönemi, Varsayılan Değerler ve Karbon Fiyatı İndirimi

Avrupa Birliği’nin iklim hedeflerine ulaşma çabaları, karbon emisyonlarını denetlemeyi ve sınır ötesi ticarette denge sağlamayı amaçlayan Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (CBAM) ile hız kazandı. Bu mekanizma, ithal edilen malların karbon ayak izini AB içinde üretilen mallarla eşit hale getirerek karbon kaçağı riskini azaltmayı hedefliyor. Peki, CBAM nedir, nasıl işler ve bu süreçte varsayılan değerlerin kullanımı ne anlama gelir? Detayları aşağıda bulabilirsiniz.

CBAM Nedir?

CBAM, karbon yoğun sektörlerden ithal edilen mallar için karbon emisyonlarının fiyatlandırıldığı bir sistemdir. Amaç, AB içinde geçerli olan karbon emisyonları üzerindeki bedellerin AB dışındaki üreticiler için de geçerli hale getirilmesidir. Bu sayede, AB dışında üretilen malların daha az sıkı karbon politikalarından faydalanarak AB pazarına daha avantajlı şekilde girmesinin önüne geçilmektedir.

CBAM, başlangıçta çimento, demir-çelik, alüminyum, gübre ve elektrik gibi sektörlerde uygulamaya konuldu ve ithalatçılara belirli dönemlerde raporlama zorunluluğu getirdi.

Geçiş Dönemi: 1 Ekim 2023 - 31 Aralık 2025

CBAM’nin ilk aşaması olan geçiş dönemi, ithalatçılara raporlama sürecine alışmaları ve sistemlerini geliştirmeleri için bir öğrenme süreci sunuyor. Bu dönemde, ithalatçıların CBAM sertifikası satın alma zorunluluğu yoktur; ancak ithal edilen malların gömülü emisyonlarını raporlamak zorundadırlar.

Geçiş döneminin en önemli avantajı, esneklik sunmasıdır. Özellikle AB dışındaki ülkelerden gelen malların üretim süreçlerine ilişkin verilerin henüz AB standartlarına tam uyumlu olmaması durumunda, geçici olarak mevcut karbon fiyatlandırma sistemleri ve varsayılan değerler kullanılabilmektedir. Bu süreçte, ithalatçılar ve üreticiler veri toplama altyapılarını iyileştirme şansı elde ederler.

Varsayılan Değerlerin Kullanımı

CBAM kapsamında varsayılan değerler, spesifik emisyon verilerinin sağlanamadığı veya veri boşluklarının olduğu durumlarda kullanılabilir. Bu değerler, özellikle geçiş döneminde ithalatçılar için önemli bir kolaylık sağlar.

Hangi Durumlarda Varsayılan Değerler Kullanılır?

1. Elektrik Tüketimi: Eğer elektrik dışarıdan temin ediliyorsa ve üretim tesisinden spesifik emisyon verileri elde edilemiyorsa, Avrupa Komisyonu tarafından sağlanan varsayılan elektrik emisyon faktörleri kullanılabilir.
2. Karmaşık Mallar: Özellikle karmaşık malların üretiminde kullanılan öncüllerle ilgili spesifik veri bulunamadığında, varsayılan değerler uygulanabilir. Öncülerin gömülü emisyonlarını hesaplamak için varsayılan değerler, %20'den az kısmı karmaşık mallarda kullanılan malzemeler için geçerli olabilir.
3. Küçük Veri Boşlukları: Eğer izleme verilerinde küçük veri boşlukları varsa (örneğin, eksik ölçümler veya kısa süreli veri kaybı), bu boşluklar varsayılan değerlerle doldurulabilir.

Geçici Kullanım ve Esneklik: 31 Temmuz 2024'e Kadar

AB dışındaki ülkelerde bulunan tesisler, kendi karbon fiyatlandırma sistemlerini ve raporlama kurallarını 31 Temmuz 2024'e kadar kullanabilirler. Bu süre zarfında, AB'nin izleme ve raporlama standartlarına tam uyum sağlanana kadar mevcut ulusal sistemlerin geçici olarak kullanılması mümkündür. Ancak bu sistemlerin, AB’nin emisyon izleme kurallarına benzer doğruluk ve kapsam sağlaması gerekmektedir.

31 Temmuz 2024 Sonrası: Kesin Uyumluluk

31 Temmuz 2024 sonrasında, AB CBAM raporlamasında varsayılan değerlerin kullanımı kısıtlanacak ve tüm ithalatçıların spesifik izleme verilerini sağlaması gerekecektir. Bu tarihten itibaren, işletmelerin AB standartlarına uygun şekilde izleme sistemlerini kurmuş olması ve doğrulanabilir veriler sunması beklenmektedir.

CBAM Sertifikalarının Fiyatları

CBAM sertifikalarının fiyatı, AB Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) ile doğrudan bağlantılıdır. AB ETS'de karbon emisyonları için belirlenen haftalık ortalama fiyatlar, CBAM sertifikalarının maliyetini belirler. 2026 itibarıyla, ithalatçılar, ithal ettikleri malların gömülü emisyonları için bu fiyatlar üzerinden sertifika satın almak zorundadır. Gönüllü piyasa karbon sertifikaları ile ilgili yazımızı buradan takip edebilirsiniz. 

Karbon Fiyatı İndirimi

CBAM kapsamında ithal edilen malların üretildiği ülkede halihazırda bir karbon fiyatlandırma sistemi varsa, ithalatçılar bu karbon bedelini CBAM yükümlülüklerinden düşebilirler. Ancak bu indirimin uygulanabilmesi için, üretim sürecine ait karbon bedelinin etkin karbon fiyatı baz alınarak doğru bir şekilde raporlanması gerekir. Eğer ücretsiz tahsisatlar gibi indirimler uygulanmışsa, bu durum hesaplamalarda dikkate alınmalıdır.

CBAM Ceza Mekanizması

CBAM kapsamında raporlama yükümlülüklerini yerine getirmeyen ithalatçılar, geçiş döneminde raporlamalarındaki eksiklikler için cezalara maruz kalabilirler. Kesin dönemde ise sertifika teslim etme zorunluluğu başlayacak ve bu sertifikaların teslim edilmemesi durumunda her eksik sertifika başına yüksek para cezaları uygulanacaktır.

Sizin İçin Ne Yapabiliriz?

CBAM raporlaması ve izleme sistemleri konusunda danışmanlık hizmetlerimizle yanınızdayız. İşletmenizin bu süreci en sorunsuz şekilde yönetmesine yardımcı olacak stratejiler geliştirebiliriz.

Eğer sorularınız varsa veya CBAM konusunda nasıl destek olabileceğimizi öğrenmek istiyorsanız, bizimle iletişime geçmekten çekinmeyin.